Türkiye´nin birkaç ilinde coğrafya ile idari harita uyum içerisinde değildir. Örneğin; Erzurum´un Şenkaya´sı ile Tortum´u, Ordu´nun Mesudiye´si ile Ünye´sini bir kefeye koyamazsınız. Farklı kültürlerin yanı sıra birbirinden kopuk coğrafya sadece insanları değil, idari coğrafyanın da kopuk olmasına sebep olmuştur. Çıldır için Hak Aşık Şenlik Baba, ?edep erkan ordadır´ demiş. Doğrudur da. Çıldır ne Kars´tır, ne de Ardahan?.
KAĞIZMAN KARS´A NİYE BAĞLANDI?
Kars idari haritası iki il doğurtularak, Ardahan ve Iğdır illeri kurulurken, Kağızman ?az gelişmiş ülkenin çok değişmiş siyasetçileri? yüzünden Iğdır yerine Kars´a bağlandı. Çıldır da Ardahan´a.. Çünkü iktidar partisinin bir milletvekili, Sabri Güner Kağızman ilçesindendi. Abdulkerim Doğru da Ardahan merkezden. Sabri Güner´in isteği, idari haritayı değiştirdi. Dönemin içişleri bakanı İsmet Sezgin´in sihirli eli bu tercihi, olmaz´ı ?olur´ yaptı.
?ÇILDIR HALKI KAZ OLMAYI SEVMEZ, KAZ YEMEĞİ SEVER?
Çıldır ise bu konuda çelişme konusu oldu. SHP´li Zeki Naci Tarhan Bey etkin olamadı. Abdulkerim Doğru Bey ?sinirli´ bir insandır. Emir-komuta arar. Çıldır halkı ise ?ikna edilmeyi´ arar. Söz bilir, büyük sözü dinler ama ikna edilmeyi ister. Sakindir. Kaz´ın tandırda olanını sever, kaz gibi yonulmayı sevmez. Sonuç. Çıldır´a bağlı dokuz köyde oylama yapıldı. Aradan yıllar geçti. Kars Arpaçay´a bağlanan bu köyleri ?hizmet açısından´ ikinci sınıf muamelesi yaparak, ?üvey evlat? gibi görmeye devam etti.
DOKUZ KÖY ÜVEY EVLAT MI?
Siyasi çıkarcıların egolarının tatmin sembolü olan halk, gelişmişlikte bu anlayış sahibi siyasetçilerin ve bürokrasinin ayakları altında ?unu fak? olup gittiler, gitmeye de devam edecekler. Buna karşı idari haritada bölünen Çıldır köylerinde ve yine Çıldır´lı Aşık Şenlik gibi hak aşığı, bir çok İl, İlçe hatta Ülkeyi gezip gördükten sonra şu dizeleri dile getirmiştir; "Can kurban bizim ellere edep erkân buradadır, Diyarı gurbet ellerde Kadir bilen görmedim". Kadrin ve kıymetin yüz yıllar evvel bilindiği Çıldır ve köylerinde halk bir birine ?kurban olurum? diyecek kadar aile ve komşuluk ilişkileri ?etle tırnak? misali, hala sımsıkı bağlıdır. Cala´yı, Suhara´dan, Cambaz´ı Taşbaşı´ndan ayırmak ne mümkündür? Kimin haddinedir?
Buna karşılık Çıldır´ın köyleri, ya Ardahan´ın ya Kars´ın ?uzak eli ve üvey evladı´ uygulaması ile karşı karşıyadır. Uzatmayalım. ?Ya Çıldır Kars´a Bağlanmalıydı, Ya da Dokuz Köy Çıldır´dan Alınmamalıydı?.
OYLAMAYA VAR MISINIZ? ?DİKEN BATTIĞI YERDEN ÇIKAR?
Bölgemizin güya siyasi ve bürokrasi liderleri tarihinin belki de en büyük hatasını, oylamayla da olsa Çıldır´ın 9 köyünü Arpaçay´a bağlamakla yapmıştır. Bu ihanet sadece dokuz köye yapılmamış, aynı zamanda Osmanlı zamanında kurtuluş beşiği ve sancak beyliği yapmış Âşık Şenlik 93 Harbi olarak bilinen (1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı) yaşandığı yıllarda, 93 koçaklamasını yazarak; ?Ehli İslam olan eşitsin bilsin, Can sağ iken yurt vermeyiz düşmana? diyerek kurtuluş savaşı fitilini ateşleyen Çıldır sancak beyliğine ve Şenlik Baba torunlarına yapılmıştır. Çıldır´ın en büyük köyü hatta daha öncesi tek nahiyesi konumundan, Kars´ın en son, el yetişmez köyü konumuna getirilen Doğruyol köyü, Ermenistan, Gürcistan, sınırında, sınır bekçiliğinde, diğer köyler gibi öksüz ve kimsesiz bırakılmıştır. Kars´ın Arpaçay ilçesi ile hiç bir ideolojik ve sosyolojik bağı bulunmayan, dokuz köy, vilayet olarak Kars´ı benimsemiş olsalar bile, Çıldır özlemini dilinden düşürmemiştir. Çıldır ilçesi ve köyleri ile 400-500 yıllık dede baba dostlukları bulunan dokuz köy, Kars´ın ve Arpaçay´ın kaderine terk edilen hizmetler noktasında geri bırakılan köyleri olmaktan derhal kurtulması gerekmiyor mu?
Bu sebeple; kavgasız dövüşsüz şunu teklif ediyorum. Bu dokuz köye bir daha soralım mı?. Arpaçay´da mı kalmak istiyorsunuz? Yoksa Çıldır´da mı? Ne dersiniz? ?Diken battığı yerden çıkıyorsa? ?Dikeni battığı yerden çıkarmanın zamanı gelmedi mi?
Suat İncedere / Siyasal Birikim Gazetesi
