www.cildirgoyce.com

Erkan ÇELİK


ÂŞIK ÇERKEZ GÖLBAŞI

Âşıklar diyarı Çıldır İlçesi Gölbelen...


   Âşıklar diyarı Çıldır İlçesi Gölbelen (Urta) köyünden Âşık Çerkez´in ismine yazılı kaynaklarda rastlamaktayız. Yalnız âşık hakkında yeterince bilgi verilmemiştir. Yaptığımız kısa bir araştırmada aşığın İstanbul´da ikamet eden oğlu Âşık Selahattin Gölbaşı´ndan aşığa ait bilgileri ve şiirlerini aldık.

    Âşık Çerkez 1916 yılında Çıldır ilçesinin Gölbelen (Urta) köyünde doğdu. Âşıklık geleneğine ilişkin ilk bilgileri yörenin tanınmış âşıklarındanÂşık Şenlik´in çırağı Âşık İbrahim´den aldı.Güzel bir gür sese sahip olan ÂşıkÇerkez on iki- on üç yaşlarında babasının aldığı sazı kendi kendine çalıp söyler. Âşıklığa olan merakını bilen köy halkı aşığın babasına oğlunun gelecekte iyi bir âşık olacağını bir usta aşığın yanına çırak vermesini isterler. Babası oğlunu onbeş yaşında Gülyüzü köyünden (Pehreşen) Âşık Şenlik´in çırağı Âşık İbrahim´in yanına götürür. Âşıkİbrahim çırağını kısa bir sınava tutar.Kendisinden ÂşıkŞenlik´e ait bir divanı çalıp söylemesini ister.

Kış günü tuttun yakamı koymadın yaza gönül

Giyindin zerri zerbabı döndün gülgeze gönül

Dolandım gurbet elleri bir sadık yar bulmadım

Geze geze men usandım sen kaldın taze gönül

Üç kıtalık bu divanı söyler. Âşık İbrahim (1875-1948) ve orada bulunan birkaç köylü sesini çokbeğenir.Yanına çırak alır yalnız bir şartı olur. Âşık Çerkez sazı solak çalardı.Bundan sonra sazı sağ el ile çalmasını ister.Kısa sürede sazı sağ el ile çalmaya başlar.Uzun süre Âşık İbrahim´in yanında çıraklık yaptıktan sonra ustasının icazeti ile yirmiiki (22) yaşlarında Çıldır-Arpaçay, Kars ve Artvin yöresinde köy düğünlerinde çalıp söylemeye başlar.İyi bir hikâye anlatma yeteneğine sahip.Âşık Çerkez Âşık Şenlik´in (1850-1913) üç hikâyesini(Latif Şah, Salman Bey, Sevdakâr Şah) ve diğer ustalara ait birçokhikâyeyi ezbere bilirdi.    

            Âşık Çerkez´in Âşıklık Mizacı ve Karakteri:Ustası Âşık İbrahim´in asabi karakterli ve kılı kırk yararcasına saza ve söze değer verdiğinden bahseden ÂşıkÇerkez´de aynıkaraktere sahipti.Lüzumsuz sözü ve sohbeti sevmezdi.Az konuşur, öz konuşurdu.

                 Âşık Çerkez Âşık meclislerinde ve düğünlerde Âşık Kasım (1872-1958), Âşık Gülistan Çobanlar (1900-1972), Âşık Nuri (1931-1951)  Âşık İlhami Demir (1932-1987),  Âşık Murat Karahanlı (1922-1993), Âşık İslam Erdener (1919-1995), birçok Âşık ile devran etmiştir.

Âşık Çerkez´in günümüze kadar gelen şiirlerini incelediğimizde, şiirlerinin konusu Allah, vatan, insan sevgisi ve gurbet içeriklidir.

1955 yılına kadar Âşıklık yapan Âşık Çerkez 1968 yılında İstanbul Kartal Yakacık semtine yerleşir.1970 yılında eşi Nargüzer Hanım ölünce 1970 yılında tekrar köyüne geri döner. Beş (5) yıl köyde kaldıktan sonra tekrar İstanbul´a geri dönen Âşık Çerkez 1978 yılında aramızdan ayrılır.

 

 

 

 

 

 

 

 

1974 Kıbrıs barış harekâtında Mehmetçik canı bahasına eşi görülmemiş kahramanlık örneği vermiş.Tarihe altın harflerle zafer yazmıştır. Çıldır´ lı Âşık Çerkez´in 1974 Kıbrıs zaferi için yazdığı şiir

 

Dünya takdir etti Türk´ün şanını

Vermez vatanını verir canını

Sel gibi akıttı düşman kanını

Bedenden kafaları üzen Türklerdir

 

Girişin savaşa din koçakları

Püskürtün mevziden o alçakları

Hedeften hedefe Türk uçakları

Sihirli bombaları düzen Türklerdir

 

Yunan bilir Mehmetçiğin zorunu

Bir anda kazandı Kıbrıs torunu

Fatihler evladı Yavuz torunu

Karada safına düzen Türklerdir.

 

Kanvez gönlüm yüzer aşkın gölünde

Kelime-i Şehadet Türk´ün dilinde

Taki baştanbaşa Kıbrıs elinde

Gururla yürüyüp, gezen Türklerdir.

 

Sıtkı ile sığındım perver diyara

Türkler her derdine bulurlar çare

Bin maşallah derim komandolara

Girdiği hedefi bozan Türklerdir.

 

Coşarsa İskender Seddine değer

Aslan pençelidir hep çelik giyer

Her âşık şanına bir destan diğer

Ecdadı evliya, ozan Türklerdir.

 

Çerkez feda olsun öz vatanına

Yığıldı Mehmetçikler harp meydanına

Çevirdi Kıbrıs´ı Nuh tufanına

Denizde mayınlar çözen Türklerdir.

 

(Âşık Çerkez´in oğlu Selahattin Gölbaşı 1974 yılında Ankara İnzibat taburunda asker iken gönüllü olarak Kıbrıs barış hareketinde 39. Piyade alayı 2.tbr 6.bölükte görev alır.)

 

 

 

 

 

GİTTİ

Felek beni cellatlara yoldurdu

Kuvet gitti takat gitti zor gitti

Tabipler bulamadı derdime çare

Hürü gitti, melek gitti, yar gitti

 

Felek perekene saldı yolumu

Yar yolunda sarf eyledim varımı

Çevirdi zindana benim yerimi

İnci gitti, mercan gitti, dür gitti

 

Ben Çerekez´em yana yana ağlarım

Günü bağrım aşk oduna dağlarım

Gurbet elde kime gönül bağlarım

Hendem gitti, sırdaş gitti, sır gitti.

 

(1970 Yılında hanımının ölümü üzerine yazdığı şiir)

 

 

 

Âşık Çerkez İstanbul´da olduğu dönem köyündeki dostlarına olan özlemini anlatır şiiri.

 

Aramazlar gurbet elde kalanı

Yaralarım göz göz sulanı

Bir senede iki bayram dolanı

Dostlar bayramınız mübarek olsun

 

Kısmeti ayıran takdiri kader

Meraklı gönlümü alıftır keder

Benim için çalışan ihtiyar peder

Peder bayramınız mübarek olsun

 

Gurbetlik sitemi kar etti cana

Sılada kalıftır gül yüzlü sona

Burnumda tüter sevgili ana

Ana bayramınız mübarek olsun

 

Gurbetlik sitemi zehirden acı

Gurbette hasta olanın kalmaz ilacı

Başına döndüğüm gül yüzlü bacı

Bacı bayramınız mübarek olsun

 

Doğruluğu sever her vatandaşı

Yanar yüreyimde aşkın ataşı

Gönül arzuluyarkoğumkardaşı

Kardaş bayramınız mibarek olsun

 

Çerkez´im inan sözleri böyle

Gözyaşım karıştı ummana sele

Benden selam olsun soran ele

Eller bayramınız mübarek olsun.

 

 

Eder

 

Feleğin elinden şikâyetim var

Kürreyi getirir güle bab eder,

Kimini endirir kimin kaldırır,

Kimini hakinan beraber eder

 

Daima böyledir feleğin feli

Kimin yeddi yerden bükülür beli

Lal eder duduyu, söylemez dili

Dil veriri garğaya her zekar eder

 

Sefil Çerkez serdan olumanım getmez

Her kime niyaz etsem destimden tutmaz

Asilzade yanında heç eylik itmez,

Namerde can versen hep inkâr eder

 

 

ZİKREDEK ( DUDAKDEĞMEZ)

 

Gel seninle arz eyliyek, hilal gaşı zikredek

Hak katında dayaksız olur, kalan daşı zikredek,

Genç yaşında dert çekenin neler gelir serine,

Yerde neler geçti, gitti gelen işi zikredek

 

Ezeli sen hece anla, ardından neler gelir,

Aşk ataşı alır canı, yerleşip ciğer delir

Leyla teki ağlayan yar, didasın nasıl siler.

Arz edek canı dilden, şehit işi zikredek

 

Çerkez der yar yarası, nasıl canlar dayanı

İsterse şad eyler, zarı hicran ağlayanı

Salsal´ınan cengi açan, hak aslanı Ali hanı

Her kişiye derler, ele kişi zikredek.

 

 

 

Kaynak Kişi

 

Âşık Selahattin Gölbaşı-İstanbul